Oorsprong en toekomst van intellectuele eigendom

Intellectuele eigendom bestaat uit verschillende gebieden zoals m.n. octrooi- en kwekersrecht, auteursrecht, databankenrecht, merken- en modellenrecht. De bescherming van intellectueel eigendom gaat qua oorsprong heel ver terug in de tijd maar is geleidelijk wel stevig geëvolueerd naar een economisch exploitatierecht en exclusief (verbods)recht.

De oorsprong van octrooien gaat heel ver terug naar de oude Grieken in het jaar 600 v Chr (kijk maar eens op de site van het Octrooicentrum NL). Onze Rijksoctrooiwet is van 1910 (volledig herzien in 1995) en vierde in 2010 zijn eeuwfeest.

Andere rechten zijn van recentere maar toch ook al van historische datum: het auteursrecht (m.n. het ‘kopijrecht’) is terug te voeren naar de opkomst van de boekdrukkunst en de basis voor onze huidige auteurswet stamt uit 1817.

Het gebruik van merktekens (denk bijv. aan zilversmeden en pottenbakkers) gaat eveneens al lang terug, ook ruim voor Chr.

IE en innovatie/creatie 

Wordt technologische versnelling bevorderd of juist afgeremd door IE-rechten?

IE geeft natuurlijk wel – en meestal terecht (!) – de mogelijkheid om investeringen terug te verdienen.

Veel innovatie zou niet plaatsvinden als er geen bepaalde mate van exclusiviteit zou zijn gedurende een bepaalde tijd. De beperking bij octrooi tot 20 jaar was en is voor veel vindingen een begrijpelijke periode. Bij de huidige pijlsnelle ontwikkelingen -en vooral bij informatietechnologische innovatie – kun je je soms wel afvragen of dat niet veel te lang is.

Ook kun je je afvragen of het altijd nodig en gerechtvaardigd is om auteursrechtelijke bescherming te waarborgen gedurende 70 jaar na de dood van de auteur. Een registratiesysteem na bijv. 20 jaar zou wellicht een idee zijn, waarmee dan wordt aangegeven dat de rechthebbende gebruik wil maken van de optie voor een langere bescherming.

Heden en toekomst

De praktijk is vindingrijk: initiatieven als Creative Commons, Open Source, Open Innovation, Co-creation e.d. hebben lak aangebaande paden en zoeken hun eigen weg zonder meteen alle rechten overboord te gooien. Goede afspraken en onderling vertrouwen zijn dan de sleutelwoorden.

Hoe dan ook: een herijking van de verschillende soorten IE-recht zal de komende tijd zeker op de agenda moeten staan. De praktijk is daar al volop creatief en innovatief mee bezig. Nu het recht nog.

publicatiedatum: vrijdag 1 juli 2011