Het Corona-virus (COVID-19) is zonder twijfel een omstandigheid die IT-leveranciers en afnemers niet hebben kunnen beïnvloeden. Maar rechtvaardigt Corona een beroep op ‘overmacht’? Overmacht Wanneer een geslaagd beroep wordt gedaan op overmacht, heeft dat over het algemeen tot gevolg dat: geen nakoming kan worden gevorderd; en geen sprake is van aansprakelijkheid wegens niet-nakoming. In de […]
Het Corona-virus (COVID-19) is zonder twijfel een omstandigheid die IT-leveranciers en afnemers niet hebben kunnen beïnvloeden. Maar rechtvaardigt Corona een beroep op ‘overmacht’?
Wanneer een geslaagd beroep wordt gedaan op overmacht, heeft dat over het algemeen tot gevolg dat:
In de wet wordt overmacht omschreven als een tekortkoming door een omstandigheid die niet is te wijten aan de schuld van degene die moet nakomen, en noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt. Bij het beoordelen van een beroep op overmacht zijn alle omstandigheden van het geval van belang en ook de eventuele overmachtsclausule in de overeenkomst.
De vraag of (het tegengaan van de verspreiding van) het Corona-virus een beroep op overmacht rechtvaardigt, kan niet in het algemeen worden beantwoord.
In een zaak over vogelgriep was sprake van een wettelijk gebod de bedrijfsvoering stil te leggen. Dat werd door de rechtbank in 2005 als overmacht bestempeld (in dat geval als niet in de wet geregelde schuldeisersovermacht). Een dergelijk verbod is in het geval van het Corona-virus in Nederland (nog) niet aan de orde maar de steeds beperkendere maatregelen hebben feitelijk (bijna) hetzelfde effect. Daarbij zal voor IT-leveranciers de vraag van belang zijn of consultants hun werkzaamheden vanuit thuis kunnen verrichten of dat hun aanwezigheid op locatie een noodzakelijk vereiste is en tevens of bij de afnemer voldoende capaciteit (telefonisch) beschikbaar is om de benodigde input te kunnen leveren, software te testen etc. Een bemoeilijkende factor is dat beroepen in de IT-sector niet als vitale beroepen worden gekwalificeerd en veel werknemers dus thuis voor hun kinderen moeten zorgen. Dit probleem geldt uiteraard ook voor afnemers. Dit alles nog afgezien van zieke werknemers bij beide partijen.
Partijen kunnen afwijken van de wet en zelf afspraken maken over situaties die een beroep op overmacht toestaan. Overmachtssituaties kunnen worden verruimd ten opzichte van de wet, maar ook worden beperkt. Een verruiming vindt bijvoorbeeld plaats wanneer overmacht van een toeleverancier volgens het contract ook overmacht voor de leverancier oplevert. Normaal gesproken valt een dergelijke situatie (naar verkeersopvattingen) onder het gewone ondernemersrisico en kan de IT-leverancier dus geen beroep doen op overmacht.
Wanneer de tekortkoming is ontstaan door de uitbraak van een ontwrichtende epidemie of pandemie, lijkt het ons verdedigbaar dat de tekortkoming niet voor rekening komt van de leverancier wanneer de leverancier geen andere mogelijkheden heeft dan (tijdelijke) niet-nakoming.
Het is dus in ieder geval van belang om te checken of in uw contract een regeling is getroffen voor overmachtssituaties, wat deze inhoudt en wat de consequenties hiervan zijn.
Vaak bepaalt een overmachtsbepaling dat de wederpartij de overeenkomst mag beëindigen (zonder schadevergoeding verschuldigd te zijn) indien de situatie langer dan een bepaalde tijd heeft geduurd. Of dat de wederpartij zijn betalingsverplichtingen mag opschorten. Wellicht is uw afnemer bereid om deze bepaling in deze extreme situatie aan te passen of met u een middenweg te vinden, waarbij de belangen van beide partijen in het oog worden gehouden. Uw afnemer zit mogelijk in een zelfde situatie ten aanzien van het nakomen van zijn verplichtingen uit het contract in de vorm van het leveren van input en het uitvoeren van tests en eventueel ook weer eigen afnemers die van de implementatie van de software afhankelijk zijn.
Voor het ontbinden van een overeenkomst speelt overmacht in principe geen rol.
Op grond van de wet rechtvaardigt iedere tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst ontbinding van de overeenkomst, als de niet-nakoming van voldoende gewicht is. Het is voor ontbinding dus niet relevant of de tekortkoming kan worden toegerekend aan de partij die zich op overmacht beroept.
Ook hiervoor kunnen afwijkende afspraken zijn gemaakt, zoals de contractsbepaling dat bij “iedere toerekenbare tekortkoming” de overeenkomst kan worden ontbonden. In dat geval komt een beroep op overmacht wel weer om de hoek kijken.
In uw overeenkomst kunnen eventuele meldplichten zijn opgenomen en contractuele boeteregelingen. Ook om die reden is het van belang om deze tijdig te (laten) beoordelen en in gesprek te treden met uw contractspartner. Zo kunt u gezamenlijk bekijken hoe de negatieve gevolgen van de huidige situatie zoveel mogelijk kunnen worden ingedamd met inachtneming van de belangen van beide partijen.
Overigens verschilt de regeling van overmacht (“force majeure”) per land aanzienlijk, zeker ook in Groot-Brittannië en andere Angelsaksische landen. Het is dus relevant om het toepasselijke recht vast te stellen. Vooral als dat niet uitdrukkelijk is overeengekomen, is het vaak niet eenvoudig om het toepasselijke recht vast te stellen.
Mogelijk levert de huidige situatie onvoorziene omstandigheden op in de zin van de wet. Dat wil zeggen toekomstige omstandigheden die op het moment van sluiten van de overeenkomst niet (te) voorzien waren en die zo ingrijpend zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding niet mag verlangen. Ook hier hangt het weer af van de omstandigheden van het geval of de gevolgen van of de maatregelen in verband met het Corona-virus in het concrete geval zulke onvoorziene omstandigheden opleveren.
Verder geldt in het Nederlandse recht dat bepalingen waarvan de toepassing naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, buiten toepassing worden gelaten. Een rechter kan dus oordelen dat bijvoorbeeld een contractuele boete of beëindigingsbepaling buiten toepassing blijft. Ook deze beoordeling vindt altijd plaats in het licht van alle omstandigheden van het geval en wordt dus toegespitst op de specifieke situatie. De hierboven al genoemde omstandigheden van beschikbare capaciteit en thuiswerken met de zorg voor kinderen kunnen daarbij tevens een rol spelen, maar ook hierbij vindt een belangenafweging plaats.
Neem dan contact op met ons team.
Veel bedrijven kiezen ervoor om een familienaam als handelsnaam te voeren. Een familienaam voelt immers al snel vertrouwd (ons kantoor heeft die keuze ook gemaakt). Maar pas op: oudere handelsnamen of merken kunnen aan het gebruik van een familienaam in de weg staan. Even ter inleiding. Een handelsnaam is de naam waaronder een onderneming wordt […]
Veel bedrijven kiezen ervoor om een familienaam als handelsnaam te voeren. Een familienaam voelt immers al snel vertrouwd (ons kantoor heeft die keuze ook gemaakt). Maar pas op: oudere handelsnamen of merken kunnen aan het gebruik van een familienaam in de weg staan. Even ter inleiding. Een handelsnaam is de naam waaronder een onderneming wordt […]
In 2023 oordeelde het Hof van Justitie dat een inbreuk op de AVG niet automatisch recht geeft op een schadevergoeding. In deze blog behandelen wij de Nederlandse rechtspraak omtrent het recht op immateriële schadevergoeding vanwege het lekken van bijzondere of gevoelige persoonsgegevens.
In 2023 oordeelde het Hof van Justitie dat een inbreuk op de AVG niet automatisch recht geeft op een schadevergoeding. In deze blog behandelen wij de Nederlandse rechtspraak omtrent het recht op immateriële schadevergoeding vanwege het lekken van bijzondere of gevoelige persoonsgegevens.
