Wanneer kan een databank beschermd worden?

Volgens de databankenwet is een databank een verzameling van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen, systematisch of methodisch geordend, en afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk. Dergelijke verzamelingen kunnen ongeacht hun vorm of wijze van vastlegging beschermd worden. Dat betekent dat zowel papieren databanken (bijv. een telefoonboek) als bestanden op een digitale drager of computergeheugen (bijv. een website met vacatures of huizen) beschermd kunnen worden.

Het is echter niet zo dat iedere verzameling van gegevens onder de beschermingscriteria valt. Daarvoor is meer vereist: het moet in de eerste plaats gaan om een verzameling van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen, die systematisch of methodisch geordend, en afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk zijn.

Zelfstandigheid

De zelfstandigheid houdt in dat de elementen van elkaar gescheiden moeten kunnen worden zonder dat de waarde van de inhoud ervan wordt aangetast. Dat betekent dus dat een film, die in een bepaalde volgorde afgespeeld moet worden niet beschermd wordt door het databankenrecht. Bovendien is bij elkaar gebracht, ongesorteerd materiaal ook geen databank. Een krachtige zoekprogrammatuur kan van een verzameling ongesorteerde gegevens echter wel een databank maken. Er is sprake van toegankelijkheid wanneer de verschillende onderdelen van de databank afzonderlijk benaderbaar zijn.

Substantiële investering

Bovendien moet voor de verkrijging, de controle of de presentatie van de inhoud in kwalitatief of kwantitatief opzicht een substantiële investering zijn gepleegd.

Een investering kan uit geld bestaan, maar ook uit bestede tijd, moeite, energie of intellectuele inspanning. Het begrip substantiële investering is intussen al aanleiding geweest voor verscheidene rechtszaken. Deze discussie ging voornamelijk over de vraag of ook sprake is van een substantiële investering als het ontstaan van een databank eigenlijk een gevolg is van het leveren van een bepaalde dienst. Daarbij valt te denken aan telefoondiensten, makelaarsdiensten of bijvoorbeeld het organiseren van paardenrennen. De gegevens die daaruit voortkomen zijn, zo zou je kunnen zeggen, een automatisch gevolg (spin-off) van de dienst die verleend wordt en vereisen geen additionele investering. Of deze gegevens toch beschermd kunnen worden door het databankenrecht zal afhangen van alle omstandigheden van het geval.

Van belang is in elk geval dat de investeringen in de gegevens moeten zien op het aanleggen van de databank als zodanig en niet op het creëren van de elementen die later opgeslagen worden in die databank. In de praktijk blijkt het soms erg lastig te zijn om een grens te trekken tussen meetellende en niet-meetellende investeringen.

Auteursrecht

Overigens neemt het databankrecht de eventuele auteursrechtelijke bescherming op bijvoorbeeld de rangschikking en selectie van de gegevens in de databank niet weg. Voor de vereisten voor bescherming onder het auteursrecht wordt u echter verwezen naar de bespreking van het auteursrecht op deze website.