Ondernemingen bieden hun waren en diensten tegenwoordig massaal aan via het internet. Zogenaamde ‘online tussenhandelsdiensten’ (hierna: ‘Onlineplatforms’) zoals Booking.com en Bol.com zijn hier handig op ingesprongen door deze stap voor kleinere aanbieders te faciliteren. Momenteel bereiken hierdoor meer dan een miljoen ondernemingen in de EU hun klanten via Onlineplatforms. Onlineplatforms zijn hiermee van cruciaal belang geworden voor het succes van steeds meer ondernemingen (hierna: ‘Zakelijke gebruikers’).

De netwerkeffecten (het gegeven dat een platform zoals Facebook alleen interessant is als daar veel personen op actief zijn) van Onlineplatforms leiden ertoe dat maar een beperkte hoeveelheid Onlineplatforms succesvol is, en dus de markt beheersen. De Onlineplatforms hebben daardoor een sterke onderhandelingspositie ten opzichte van Zakelijke gebruikers. In de praktijk leggen Onlineplatforms dan ook vaak eenzijdig hun voorwaarden op aan andere ondernemingen. Dit kan schadelijk zijn voor de belangen van Zakelijke gebruikers en uiteindelijk ook voor consumenten.

Onlineplatforms kunnen Zakelijke gebruikers belemmeren bij het bereiken van hun klanten. Bijvoorbeeld door:

• het zomaar wijzigen van de algemene voorwaarden zonder voorafgaande kennisgeving;
• het intrekken van accounts zonder duidelijke motivering;
• een gebrek aan transparantie met betrekking tot de ranking van goederen en diensten die door ondernemingen worden aangeboden;
• een gebrek aan transparantie over de bevoordeling van de eigen diensten of producten; en
• onduidelijke voorwaarden voor de toegang en het gebruik van (persoons)gegevens van de consument die door Onlineplatforms worden verzameld.

Als een Onlineplatform zoals Booking.com ineens bepaalt om een hoteleigenaar niet meer via het platform te laten adverteren kan dat voor die hoteleigenaar grote gevolgen hebben. Om onder meer deze (potentieel) schadelijke handelspraktijken tegen te gaan, is er een nieuwe EU verordening (hierna: ‘Verordening’) ter bevordering van billijkheid en transparantie voor zakelijke gebruikers van onlinetussenhandelsdiensten aangenomen. De Verordening roept een aantal verplichtingen in het leven voor Onlineplatforms om de positie van Zakelijke gebruikers ten opzichte van Onlineplatforms te versterken.

De Verordening zal vanaf 12 juli 2020 van toepassing zijn.

Toepassingsgebied

De Verordening roept nieuwe verplichtingen in het leven voor Onlineplatforms en online zoekmachines die:

• hun diensten aanbieden aan Zakelijke gebruikers die;
• in de EU gevestigd zijn en;
• hun goederen of diensten aanbieden aan consumenten in de EU.

Onder een Onlineplatform wordt in de Verordening verstaan:

• partijen die een dienst van de informatiemaatschappij leveren;
• waarbij Zakelijke gebruikers de mogelijkheid wordt gegeven om goederen of diensten aan te bieden aan consumenten waardoor zij deze transacties faciliteren; en
• deze dienst wordt aan Zakelijke gebruikers geleverd op basis van een contract verhouding met het Onlineplatform.

De vestigingsplaats van de Onlineplatforms is dus niet relevant. Uitgezonderd van de Verordening zijn partijen die niet tot doel hebben om het aanbod tussen bedrijven en consumenten bij elkaar te brengen, zoals online betaaldiensten. Volgens de Europese wetgever zijn dit soort partijen in het algemeen ondergeschikt aan een online transactie tussen een bedrijf en consument.

Verhouding tot het consumenten- en mededingingsrecht

Er bestaat meer wetgeving met het doel om de zwakkere partij in een contractuele verhouding te beschermen Dit zijn vaak particulieren, bijvoorbeeld werknemers of consumenten. Bij online verkopen wordt de consument al op verschillende wijzen beschermd. Zo heeft de consument altijd recht op een bedenktijd van 14 dagen.

In deze Verordening worden de Zakelijke gebruikers beschermd, dat komt minder vaak voor. De EU probeert hiermee echter ook indirect de consument te beschermen. Die is immers gebaat bij een gelijk speelveld en dientengevolge een gezonde concurrentie tussen bedrijven. De Verordening is dan ook niet van toepassing als Zakelijke gebruikers niet aan consumenten verkopen.

De Verordening vertoont ook gelijkenis met het mededingingsrecht dat regels oplegt aan ondernemingen om een gelijk speelveld en een gezonde concurrentie in de markt te waarborgen. Zo mag een bedrijf met een machtspositie bijvoorbeeld geen onbillijke voorwaarden opleggen aan afnemers of leveranciers of deze in gelijke situaties ongelijk behandelen. Mededingingsautoriteiten hebben eerder ook wel opgetreden tegen Onlineplatforms. Deze Verordening regelt vergelijkbare situaties waar het specifiek online handel betreft, en werkt dit uit in meer specifieke verplichtingen voor Onlineplatforms, zoals de verplichting om transparanter te zijn over de gehanteerde algemene voorwaarden of de werking van algoritmes.

Algemene voorwaarden van Onlineplatforms

Onlineplatforms worden in de nieuwe Verordening verplicht om hun algemene voorwaarden in duidelijke en eenduidige taal op te stellen en eenvoudig toegankelijk te maken en te houden. De algemene voorwaarden moeten in ieder geval de volgende informatie bevatten:

• welke redenen tot opschorting of beëindiging van een account van een zakelijke gebruiker kunnen leiden;
• welke redenen kunnen leiden tot andere beperkingen in het verstrekken van de diensten aan Zakelijke gebruikers door Onlineplatforms;
• de aanvullende kanalen via welke de Onlineplatforms de goederen en diensten aangeboden door de Zakelijke gebruikers op de markt kunnen brengen en;
• de gevolgen van de algemene voorwaarden op de (controle over) de intellectuele eigendomsrechten van Zakelijke gebruikers.

De algemene voorwaarden dienen ook de voorwaarden te bevatten waaronder een Zakelijke gebruiker de overeenkomst met het Onlineplatform kan beëindigen en in welke mate de zakelijke gebruiker na beëindiging van de overeenkomst nog toegang heeft tot door de zakelijke gebruiker gegenereerde data. Daarnaast dient het Onlineplatform te wijzen op de interne klachtafhandelingsprocedure die dient te worden opgetuigd.

Als een Onlineplatform zijn algemene voorwaarden wil wijzigen, moeten  Zakelijke gebruikers daar vooraf over worden geïnformeerd. Voordat de voorgenomen wijzigingen mogen worden doorgevoerd, moet de zakelijke gebruiker in principe een opzegtermijn van ten minste 15 dagen worden gegund.

Als de Zakelijke gebruiker nieuwe goederen of diensten op het online platform aanbiedt nadat hij is geïnformeerd over de wijzigingen in de algemene voorwaarden, dan doet de Zakelijke gebruiker daarmee afstand van de opzegtermijn.

Als de Zakelijke gebruiker technische of commerciële aanpassingen moet doorvoeren om aan de wijzigingen in de algemene voorwaarden te voldoen, moet er een langere opzegtermijn dan 15 dagen worden gehanteerd. Bovendien kan de Zakelijke gebruiker dan géén afstand doen van de opzegtermijn.

Rangschikking
Onlineplatforms gebruiken verschillende parameters om te bepalen op welke volgorde producten of diensten aan de consument worden gepresenteerd. Voorbeelden van parameters zijn de prijs en kenmerken van het product, de voorkeuren van de consument, enzovoort. Onlineplatforms moeten in hun algemene voorwaarden in begrijpelijke taal aangeven wat de belangrijkste parameters zijn en het relatieve belang van iedere parameter die de rangschikking van de goederen en/of diensten bepaalt op hun platform.

Differentiatie
Ook moet worden aangeven of en op welke wijze de producten of diensten die het Onlineplatform zelf aanbiedt anders worden behandeld dan de diensten of producten van Zakelijke gebruikers. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Bol.com die zelf boeken, maar ook boeken van partners aanbiedt. Bol.com heeft zodra de Verordening in werking treedt de plicht om in de algemene voorwaarden aan te geven in hoeverre zij de eigen boeken bijvoorbeeld op een voordeliger manier op de website laat zien dan die van haar partners.

Als Onlineplatforms aan Zakelijke gebruikers beperkingen opleggen bij het aanbieden van dezelfde goederen en diensten als die het Onlineplatform zelf aanbiedt, moeten zij de redenen daarvan vermelden.

Data
Onlineplatforms moeten tevens aangeven of en in hoeverre de Zakelijke gebruiker en het platform zelf toegang hebben tot (persoons)gegevens van consumenten en andere gegenereerde data. Die data vertegenwoordigt immers waarde. Hierbij is het voor de Onlineplatforms van belang om ook de verplichtingen uit de Algemene Verordening Gegevensbescherming (hierna: ‘AVG’) in het achterhoofd te houden. Op grond van de informatieverplichting uit de AVG dient de consument vooraf goed te worden geïnformeerd over het delen van persoonsgegevens met derde partijen. Voor het delen van die persoonsgegevens moet bovendien een geldige AVG-grondslag aanwezig zijn.

Beperking of beëindiging van de overeenkomst

Indien het Onlineplatform de overeenkomst met de Zakelijk gebruiker besluit te beperken waardoor van minder diensten van het Onlineplatform gebruik mag worden gemaakt of zelfs te beëindigen, moet het Onlineplatform dat besluit voldoende motiveren.

Indien de diensten niet worden beperkt maar volledig beëindigd moet deze motivering ten minste 30 dagen voordat de beëindiging ingaat worden verstrekt, tenzij een wettelijke verplichting zich daartegen verzet of het Onlineplatform kan aantonen dat de Zakelijke gebruiker herhaaldelijke de algemene voorwaarden heeft geschonden.

Ten slotte moet de Zakelijke gebruiker in alle gevallen in de gelegenheid worden gesteld om via een verplichte interne klachtenafhandelingsprocedure op te komen tegen dit besluit.

Interne klachtenafhandelingsprocedure

Onlineplatforms dienen een interne klachtenafhandelingsprocedure op te tuigen die kosteloos en eenvoudig toegankelijk is voor Zakelijke gebruikers en waarbij klachten binnen een redelijke termijn worden afgehandeld. Via de interne klachtenafhandelingsprocedure moeten Zakelijke gebruikers kunnen klagen over bijvoorbeeld de niet naleving door het Onlineplatform van de verplichtingen uit de Verordening.

Onlineplatforms zijn verplicht om iedere klacht afzonderlijk af te handelen. Kleine Onlineplatforms hoeven overigens géén interne klachtenafhandelingsprocedure op te tuigen, vanwege de kosten die het opzetten en laten werken van een dergelijk systeem met zich meebrengt.  Zij moeten wel aan de overige verplichtingen uit deze verordening voldoen. Een Onlineplatform wordt als klein aangemerkt indien er minder dan 50 personen werkzaam zijn en de jaaromzet de 10 miljoen euro niet wordt overschreden.

Biedt u producten of diensten aan via een online platform en wilt u weten wat uw rechten zijn? Of heeft u hulp nodig bij het opstellen van een interne klachtenafhandelingsprocedure? Neem dan contact met ons op.