Kruidvat haalt ‘Hitler kleurboek’ terug uit verkoop, Ikea haalt diverse plafondlampen terug en onlangs nog bleken diverse speelgoedpoppen niet te voldoen aan de veiligheidsnormen voor kinderen tot 3 jaar. Het moge duidelijk zijn: terugroepacties zijn aan de orde van de dag.

Zulke terugroepacties – ook wel product recalls genoemd – roepen veel vragen op, zoals de vraag wie er aansprakelijk is als er een gebrekkig product op de markt is gebracht. Of een bedrijf verplicht kan worden tot een product recall? Wat voor schade dit tot gevolg heeft? En of er voorzorgsmaatregelen kunnen worden getroffen? Op deze en andere vragen zal hierna dieper worden ingegaan.

Gebrekkige producten  

Op grond van Europese en Nederlandse wet- en regelgeving mogen er alleen maar veilige producten in het verkeer worden gebracht. Wanneer een product onveilig of gebrekkig is, kunnen producenten c.q. distributeurs aansprakelijk worden gehouden voor eventuele schade die als gevolg van het gebrek is ontstaan en/of kan aan hen een boete worden opgelegd.

Een product is gebrekkig als het niet de veiligheid biedt die men daarvan mag verwachten. Nagenoeg iedereen zal begrijpen dat een telefoonaccu met ontploffingsgevaar onvoldoende veilig is. Maar een product kan ook gebrekkig zijn als er een verkeerd etiket opgeplakt zit of als er een fout in de gebruiksaanwijzing staat.

Producenten

Producenten zijn verantwoordelijk voor het nemen van veiligheidsmaatregelen als zij weten, of beroepshalve horen te weten, dat de door hen verhandelde producten een gevaar opleveren voor de veiligheid of gezondheid van de mens.

Het begrip producent moet ruim worden opgevat. Hieronder vallen onder meer:

• de fabrikant van een eindproduct;
• de producent van een grondstof of de fabrikant van een onderdeel;
• degene die zich als producent presenteert door zijn naam, merk of ander onderscheidingsteken op het product aan te brengen;
• de importeur die het product binnen de EER brengt;
• de leverancier van het product, ten minste als niet kan worden vastgesteld wie de producent is.

Veiligheidsmaatregelen

Wat moet u doen als u ontdekt dat uw bedrijf een gebrekkig product op de markt heeft gebracht?

Deze vraag is niet altijd gemakkelijk te beantwoorden, aangezien in de wet niet expliciet is opgenomen wanneer producenten over moeten gaan tot een product recall. Tegelijkertijd loopt u wel het risico om door consumenten – op grond van onrechtmatige daad of productaansprakelijkheid – aangesproken te worden voor eventuele schade die is ontstaan als gevolg van een gebrekkig product.

U zult als producent dus veelal zelf moeten beslissen welke maatregelen in een bepaald geval toereikend zijn. U kunt eventueel ook in overleg treden met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (‘NVWA’) over de te nemen maatregelen. U zult in veel gevallen overigens ook verplicht zijn melding te doen bij de NVWA als u op de hoogte bent van een veiligheidsrisico.

Bij de vraag welke veiligheidsmaatregelen genomen moeten worden, spelen verschillende aspecten een rol, waaronder:

• de grootte van de kans dat er ongevallen ontstaan als gevolg van het gebrek;
• de verwachtte ernst van deze ongevallen;
• en de bezwaarlijkheid om veiligheidsmaatregelen te treffen.

Afhankelijk van deze risicoanalyse kan de producent beslissen of de producten uit de handel gehaald worden, consumenten gewaarschuwd moeten worden of dat alle producten bij de consumenten teruggeroepen moeten worden. Bovendien kan de NVWA uw bedrijf ook verplichten om veiligheidsmaatregelen te nemen.

Schade

Een product recall heeft uiteraard grote financiële gevolgen. U kunt hierbij denken aan de kosten die gemoeid zijn met terugroeping van de producten (zoals transport- en opslagkosten), winstderving en reputatieschade. Daarnaast kan de NVWA een boete opleggen als het gebrek niet tijdig is gemeld of niet de juiste veiligheidsmaatregelen zijn getroffen.

Daarbij dient u wel in het achterhoofd te houden dat de schade vele malen groter kan zijn als uw bedrijf de producten niet heeft teruggeroepen wanneer u dat wel had moeten doen. Een voorbeeld is een situatie waarin iemand ernstig lichamelijk letsel oploopt als gevolg van een ontploffing door een gebrekkig onderdeel in een product. Als later uitkomt dat de producent op de hoogte was van dit mogelijke gevaar, zal zijn reputatie waarschijnlijk ernstiger geschaad zijn dan wanneer hij het product tijdig had teruggeroepen (nog afgezien van het feit dat de producent de schade van de persoon in kwestie zal moeten vergoeden).

Voorzorgsmaatregelen

Als bedrijf is het dus verstandig om goede voorzorgsmaatregelen te treffen voor het geval producten moeten worden teruggeroepen. Er kan immers altijd iets misgaan in de distributieketen. Wij adviseren daarom om:

• Schriftelijke afspraken te maken met uw toeleveranciers

U kunt daarbij denken aan afspraken over aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid, maar ook omtrent samenwerking en actieve medewerking in geval van een product recall.

• Uw producten traceerbaar te maken

Daarnaast moet u ervoor zorgen dat de producten zowel binnen als buiten de productieketen traceerbaar zijn.

• Een intern protocol op te stellen

Wij raden aan een intern protocol op te stellen, zodat u en uw werknemers goed voorbereid zijn op eventuele product recalls. Daarin kunnen zowel een stappenplan als gegevens van belangrijke contactpersonen worden vastgelegd, zoals van uw verzekeraar, advocaat en de NVWA. Denk ook aan het aanstellen van een contactpersoon die de pers te woord zal staan.

• Een verzekering af te sluiten

Het is mogelijk om een verzekering af te sluiten tegen recall schade. Doorgaans zijn recall kosten namelijk niet (volledig) gedekt onder uw normale aansprakelijkheidsverzekering.

• Juridisch advies in te winnen

Win zo nodig juridisch advies in als u wilt weten welke maatregelen u kunt treffen en welke risico’s u daarbij loopt, zodat u een gedegen afweging kunt maken in geval van een onveilig product dat (onder andere) door uw bedrijf in het verkeer is gebracht.

Vragen?

Twijfelt u of uw bedrijf een product recall moet instellen? Heeft de NVWA uw bedrijf opgedragen om veiligheidsmaatregelen te nemen? Wilt u hulp bij het opstellen van contracten met uw (toe)leveranciers? Of heeft u overige vragen met betrekking tot product recalls?

Neem dan contact op met Ernst-Jan Louwers.