De invoering van de AVG in 2016 was een belangrijke mijlpaal voor de bescherming van persoonsgegevens binnen de EU. De verordening heeft echter ook vragen opgeroepen over de toepassing en interpretatie ervan. In de zaak UI/Österreichische Post heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (‘Hof’) verduidelijking gegeven over het in artikel 82 AVG vastgelegde recht op schadevergoeding voor materiële en immateriële schade bij een AVG-inbreuk.
Österreichische Post
Op 4 mei 2023 deed het Hof uitspraak in de zaak UI/Österreichische Post. De Österreichische Post verzamelt informatie over de politieke gezindheid van de Oostenrijkse bevolking. Een inwoner van Oostenrijk (‘Verzoeker’) vond het beledigend dat hem een hoge affiniteit met een bepaalde Oostenrijkse politieke partij werd toegeschreven. Hij stelde hierdoor emotionele schade te hebben geleden, deels omdat hij boos was en zich vernederd voelde. Verzoeker eiste dat de verwerking wordt stopgezet en dat zijn immateriële schade werd vergoed.
Voorwaarden schadevergoeding volgens Hof
Het Hof verduidelijkt in het arrest dat er drie cumulatieve voorwaarden zijn voor het verkrijgen van schadevergoeding op grond van de AVG:
- een inbreuk op de AVG;
- geleden schade; en
- een causaal verband tussen schade en de inbreuk.
Hieruit blijkt dat niet elke AVG-inbreuk recht geeft op schadevergoeding. Er moet immers aantoonbare schade zijn geleden door de inbreuk op de AVG. Dit werd recent door het Hof benadrukt in twee arresten in de zaken GP/Juris en Verzoeker tegen MediaMarktSaturn, waarin het Hof uitlegde dat een schending van de AVG of verlies van controle over gegevens op zichzelf niet volstaan om in aanmerking te komen voor een schadevergoeding op grond van artikel 82 AVG. Het Hof benadrukte in de zaak UI/Österreichische Post echter dat er geen minimale ernst van schade hoeft te zijn voor een recht op schadevergoeding. De AVG verzet zich volgens deze uitspraak tegen een nationale regel die een ondergrens van geleden schade invoert.
Immateriële schade door AVG-inbreuk
Artikel 82 AVG bepaalt dat zowel materiële als immateriële schade in aanmerking komt voor vergoeding. Vooral de vergoeding voor immateriële schade is interessant, omdat een AVG-inbreuk vaak geen directe vermogensschade veroorzaakt, maar wel emotionele of psychische schade kan opleveren. Gedupeerden ervaren boosheid en angst voor misbruik van hun persoonsgegevens. Zo stelde Verzoeker in de zaak UI/Österreichische Post dat hij aanzienlijke emotionele schade had geleden door de onjuiste toeschrijving van politieke affiniteit.
Nederlandse rechtspraak over immateriële schadevergoeding
De Nederlandse rechtspraak sluit wat betreft immateriële schadevergoeding naar aanleiding van een AVG-inbreuk aan bij artikel 6:106 BW en het EBI-arrest. Op grond van artikel 6:106 BW heeft men recht op immateriële schadevergoeding indien sprake is van:
- Een oogmerk om nadeel toe te brengen;
- lichamelijk letsel, aantasting in eer of goede naam of aantasting in persoon op andere wijze; of
- aantasting van de nagedachtenis van een overledene.
AVG-inbreuken vallen doorgaans in de categorie aantasting in persoon op andere wijze.
Op grond van het EBI-arrest is er sprake van een aantasting in persoon, indien de benadeelde geestelijk letsel heeft opgelopen. Om in aanmerking te komen voor schadevergoeding moet de benadeelde voldoende concrete gegevens verstrekken waaruit blijkt dat sprake is van psychische schade. Vervolgens moet naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel worden vastgesteld. Andere factoren, zoals de ernst van de normschending en de gevolgen voor de benadeelde, kunnen ook meespelen bij de beoordeling van de schade. In lijn met de latere uitspraak van het Hof in de zaak UI/Österreichische Post oordeelde de Hoge Raad al dat enkel de schending van een fundamenteel recht niet per definitie voldoende is voor een aantasting in persoon op andere wijze.
Uitspraken en gevalstypen
In Nederland zijn verschillende uitspraken gedaan over vergoeding van immateriële schade naar aanleiding van een AVG-inbreuk. Uit de bestaande rechtspraak zijn verschillende gevalstypen te herkennen. Deze gevalstypen en uitspraken bespreken wij in aparte blogs:
Conclusie
Het arrest UI/Österreichische Post van het Hof verduidelijkt de voorwaarden voor het verkrijgen van schadevergoeding op grond van de AVG. Het is echter de vraag of deze uitspraak het Nederlandse systeem voor het verkrijgen van schadevergoeding voor immateriële schade zal veranderen. Het huidige systeem lijkt in grote lijnen aan te sluiten op het arrest van het Hof.
De AVG biedt een grond voor vergoeding van immateriële schade, maar niet elke inbreuk op de AVG leidt tot een recht op schadevergoeding. De Nederlandse rechtspraak, aansluitend bij artikel 6:106 BW en het EBI-arrest, onderstreept het belang van concrete bewijsvoering van schade. Bovendien spelen verschillende omstandigheden mee met het vaststellen van de hoogte van de schadevergoeding, zoals de aard van de klachten, de aard van de persoonsgegevens en de gevolgen van de AVG-inbreuk voor betrokkene.
Meer weten?
Wilt u meer weten over immateriële schadevergoeding bij een inbreuk op de AVG of heeft u andere vragen met betrekking tot de bescherming van persoonsgegevens? Neem dan vrijblijvend contact op met Sven van Dooren of ons team via ons contactformulier.
